بی شک همه ما میدانیم، گیاهان نیز مانند دیگر موجودات زنده نیاز به تغذیه و مواد مغذی جهت سلامت و رشد خود دارند؛ که در برخی مواقع این نیاز گیاهان با منابع اصلی مانند خاک، آب و… تامین نمیشود؛ در چنین مواقعی، استفاده از انواع کود و مواد مغذی این چنینی راه حلی مناسب برای حفظ و نگهداری گیاهان میباشد؛ در واقع کود مولتی ویتامین و کمک غذای گیاهان است که کشاورز برای تقویت و عملآوری محصولات بیشتر و همچنین تغذیه خاک از آن بهره میبرد؛ ما در این بخش، ابتدا به تعریف مختصری از کود میپردازیم، و سپس شما همراهان عزیز را با انواع کود و موارد مصرف هرکدام از آنها در کشاورزی و پرورش گیاهان آشنا خواهیم کرد؛ اگر این مطلب برای شما مفید است، دعوت میکنیم در ادامه همراه ما باشید…
کود چیست؟
به طور کلی به هر نوع ماده معدنی یا آلی یا بیولوژیکی که دارای عناصر غذایی باشد، و باعث بالا بردن حاصلخیزی خاک و همچنین با تیمار گیاه باعث افزایش عملکرد کیفی و کمی محصول میشود، کود گفته میشود؛ که بر اساس خصوصیات، منشأ و مواد تشکیلدهنده به سه دسته کلی تقسیم میشوند:
انواع کود
- کود آلی (ارگانیک)
- کود زیستی (بیولوژیک)
- کود شیمیایی (معدنی)
کود آلی ( ارگانیک )
هر ماده آلی که به وسیله میکروب ها قابل تجزیه باشد، می تواند به عنوان کود آلی در نظر گرفته شود؛ کود آلی که به کود ارگانیک نیز معروف هست، دارای منشأ طبیعی و بدون کوچکترین و افزودنی مصنوعی به وجود میآید؛ درواقع این دسته از کودها پایه کربنی دارند؛ بقایای گیاهان، فضولات حیوانات و یا ترکیبی از هر دو آنها ازجمله کودهای ارگانیک محسوب میشوند
کودهای آلی مختلف از نظر کیفیت و دوام در خاک و قیمت بسیار متفاوتند؛ توجه داشته باشید که تامین مواد غذایی گیاه از طریق اضافه کردن مواد آلی به خاک، ممکن است گران تمام شود؛ ارزش اصلی کودهای آلی به علت تغییرات فیزیکی است که در خاک ایجاد می کنند؛
انواع کودهای آلی
انواع کود های آلی را میتوان به سه گروه تقسیم کرد؛
- کودهای حیوانی
- کود سبز
- کمپوست
موارد مصرف کود آلی
کود آلی برخلاف کود شیمیایی، برای خاک مضر نبوده و استفاده بیش از اندازه آنها به گیاه نیز آسیبی نمی رساند؛ کود آلی برای رشد سبزیها، افزایش گلدهی و سرسبزی چمن ها به کار میآید. همچنین جهت تقویت دانههای تازه کاشته شده، گیاهان جوان و حتی بالغ مصرف آن بسیار مناسب و بهجا است.
-
کود حیوانی
از زمان های گذشته کشاورزان به این نتیجه رسیدند که، در جاهایی که فضولات حیواناتی مانند اسب، گاو، گوسفند و مرغ وجود دارد، گیاه رشد بهتر و بیشتری دارد؛ و از آن به بعد همواره از کود حیوانی جهت رشد گیاهان استفاده شده است؛ کود حیوانی علاوه بر تأمین مواد موردنیاز گیاه، دارای خواص بینظیری برای خاک میباشد؛ مانند افزایش نفوذپذیری و نگهداری آب، بالا بردن PH، هوادهی و همچنین افزایش فعالیت بیولوژیکی خاک.
-
کود سبز
یکی از روشهای قدیمی جهت افزایش باروری خاک، این است که قبل از کشت محصول اصلی، یک نوع دیگر گیاه را کاشته و هنگامی که سبز شد آن را برداشت میکنند؛ در حقیقت هدف از این کار استفاده از مزایای گیاه کاشته شده است وگرنه هیچ محصولی از آن برداشت نمیگردد و فقط شرایط بهتری برای کاشت محصول اصلی و خصوصیات فیزیکی خاک مهیا میشود؛ گیاه کاشته شده باید دارای ویژگیهای رشد سریع، کمترین مقدار نیاز به آب و کود و نیز پر شاخ و برگ و پر از مواد موردنیاز خاک باشد تا سبزینه بیشتری ایجاد کند.
-
کمپوست
کمپوست همان ترکیبی از پسماندهای حیوانی و گیاهی، زباله های شهری و یا لجن فاظلاب است که طی فرآیندی تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند، به طوری که مواد سمی آنها از بین رفته، مواد پودر شده و فرم اولیه خود را از دست داده باشند؛ کمپوست از کهن ترین روشهای بازیافت بوده که از مواد آلی تجزیهشده و به شکل کود در کشاورزی استفاده میگردند؛ این نوع کود بسیار عالی در باغداری، کشاورزی، کنترل فرسایش و به سازی خاک، ساخت و ساز تالاب و پوشش دفن زباله استفاده فراوان داشته و آفتکشی طبیعی محسوب میگردد.
پیشنهاد روکالبا: بهترین کود برای رشد درختان میوه کدام است؟
کود زیستی ( بیولوژیک )
این دسته از کودها، شامل استفاده از میکرو ارگانیسمهای پر فایده برای رشد و پرورش گیاه و نیز حاصلخیزی خاک، بدون ذرهای آلودگی و زیان برای اکوسیستم مزرعه و محیط زیست میباشد؛ کود بیولوژیک (زیستی) داراي باکتری و قارچ های مفیدی می باشند که برای اهداف خاصی استفاده می شوند، و بر اساس نوع میکروارگانیسم استفاده شده به کود زیستی باکتری، قارچی، جلبکی، اکتینومیست و میکروارگانیسم مؤثر (EM) تقسیم میشوند؛
این گونه کودها منشاء طبیعی دارند و معمولا از خاک گرفته می شوند.کود های بیولوژیک دیگر الودگی کود های شیمیایی را ندارد و باعث کاهش الودگی کود های شیمیایی هم می شود این کودها باعث بهبود ساختمان خاک ،افزایش محصول و کاهش بیماریها می شوند.
کود شیمیایی ( معدنی )
میتوان گفت کود شیمیایی یکی از رایجترین و به نوعی اصلیترین نوع کود، در میان کشاورزان از زمان جنگ جهانی دوم به بعد است؛ و دلیلش دسترسی آسان، استفاده با حجم کم اما بازده بیشتر، راحتی کار با آن و نیز قیمت پایین ترش نسبت به سایر کودهاست؛ کود شیمیایی، از مواد معدنی تشکیلشده که به آسانی تجزیه و جذب میشود و به شکل صنعتی تولید و به اشکال مختلفی مانند پودر، گرانول، محلول و گاز در بازار عرضه میگردد.
انواع کودهای شیمیایی
کود شیمیایی را برحسب مواد بهکار رفته در آن به دو گروه کلی تقسیم میکنند؛ و اگر کودی شامل نسبتهای متناسب همه عناصر پرمصرف و کممصرف باشد، به آن کود کامل گفته میشود؛ انواع کود شیمیایی عبارت اند از:
- ماکرو المنت
- میکرو المنت
موارد مصرف کود شیمیایی
همانطور که گفته شد، کود شیمیایی در همه جا کاربرد فراوان دارد؛ با توجه به درصد ترکیبات بالا و آزمایشات مختلف، نوع کود، مقدار مصرف و زمان استفاده از آن تعیین میشود. توجه داشته باشید، مصرف بیرویه کودهای شیمیایی صدمات زیادی به محیط زیست، آب و خاک میزند و نیز سلامت انسانها را به خطر میاندازد!
-
ماکروالمنت
کودی که از عناصر پرمصرف در گیاه یعنی ازت، فسفر، پتاس، کلسیم و منیزیم در آن با درصدهای متفاوت به کار رفت است؛
کود ازت:
یکی از پرمصرف ترین عنصرهای موردنیاز گیاه ازت است؛ که به شکل نیترات، اوره و یون آمونیوم قابل جذب است. که در بین آنها اوره متداولترین منبع تغذیه ازت در ایران و سایر مناطق میباشد؛ نیترات آمونیوم با ۳۳ درصد ازت و سولفات آمونیوم شامل ازت و ۲۴ درصد گوگرد، از دیگر منابع برای برطرف کردن کمبود ازت گیاهان هستند.
کود پتاسیم:
پتاسیم بهطور معمول و از تجزیه بقایای گیاه به خاک اضافه میگردد، اما در خاکهای شنی و اسیدی کمبود آن به چشم میخورد؛ برای تأمین پتاسیم بیشتر از سولفات پتاسیم استفاده میکنند.
کود گوگرد:
در خاک هایی که در معرض شستشوی فراوان هستند، کمبود گوگرد بسیار دیده میشود، و درنتیجه باید به خاک اضافه گردد؛ بسته به نوع PH خاک، در خاک های اسیدی از سولفات کلسیم یا جیپس ( شامل ۱۸ درصد گوگرد و ۲۲ درصد کلسیم) مصرف میشود تا خاک خاصیت قلیایی پیدا کند. همچنین از پودر گوگرد نیز برای بالا بردن PH خاک استفاده میشود.
کود کلسیم و منیزیم:
به جز در مناطق مرطوب، برای تغییر PH اسیدی خاک، در سایر مناطق کمبود کلسیم و منیزیم وجود ندارد؛ اگر نیاز به کلسیم به تنهایی باشد از کود فسفر با درصدی از کلسیم برای جبران کمبود آن در خاک، استفاده میشود؛ همچنین برای رفع کمبود منیزیم از سولفات منیزیم و سولفات منیزیم به کار میرود.
کود فسفراسید:
فسفریک شکل قابل جذب فسفر برای گیاه است، اما بهعنوان کود استفاده نمیشود؛ در کودهای شیمیایی فسفر با درصدی از اکسید آن وجود دارد که جهت تثبیت آن در خاکهای قلیایی از کلسیم و در خاکهای اسیدی از آهن و آلومینیوم به کار میرود. با توجه به میزان کود، روش کود دهی، نوع بافت خاک و تعداد دفعات مصرف، مقداری از کود فسفره در سال اول و سالهای بعد برای گیاه باقی میماند. کود فسفره را باید قبل از کاشت و در محل ریشه گذاشت. مونو آمونیوم فسفات و مونو پتاسیم فسفات دو شکل رایج از این دسته کودهای شیمیایی هستند.
مرتبط بخوانید: کود حیوانی بهتر است یا کود شیمیایی؟
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)