کاشت و پرورش گوجی بری در باغچه و گلدان

گوجی بری میوه ای خوشمزه و خاص، با طعمی شیرینی و با ظاهری همانند زرشک و زغال اخته است، و خشک شده آن شبیه کشمش؛ این نوع گوجه از خانواده “Solanaceae” میباشد، و در گروه سبزیجاتی مثل سیب زمینی، گوجه فرنگی، بادمجان و فلفل قرار دارد؛ گوجه بری بومی هیمالیاست (چین)؛ این میوه در این منطقه دارای ارزش و اهمیت بالایی بوده و در طب سنتی چین نیز بسیار مورد استفاده قرار می گیرد، همچنین این کشور از بزرگترین صادر کنندگان گوجی بری تازه و خشک در جهان به شمار میرود؛ گوجه بری دارای خواص دارویی ویژه ای نیز است؛ شما خودتان میتوانید براحتی با کشت گیاه گوجه بری در باغچه منزل و یا حتی گلدان، علاوه بر صرفه جویی مالی، از ظاهر زیبا، طعم خوش و خواص این میوه لذیذ بهره مند شوید؛ در ادامه با آموزش روش صحیح کاشت و پرورش گوجی بری همراه ما باشید…

مشخصات گیاه شناسی گوجی بری

گوجی بری (Goji Berries) دارای دو نوع قرمز و سیاه میباشد، و تفاوت آنها در رنگ این گوجه است و میوه نوع سیاه آن کوچک و شبیه به زخال اخته، کشمش و زرشک است؛ البته از نظر نوع کاشت و آب و هوا تفاوتی با گوجه بری قرمز ندارد! نام های دیگر این میوه؛ ولف بری (wolfberry)، توت چینی، زالزالک و… است؛ گوجی بری به دلیل ارزش بالای تجاری و خواص دارویی اش به “الماس قرمز” یا “الماس سرخ” لقب گرفته است.

بیشتر افرادی که تجربه خوردن گوجه بری را داشته اتد، از طعم این گوجه خوش‌ شان می‌آید، طعمی بسیار شیرین شبیه گیلاس و بلوبری است؛ به طوری که خشک شده آن به صورت کشمش، همراه با چای مورد استفاده قرار میگیرد؛ همچنین از گوجی بری به صورت پخته شده و در تهیه سس ها استفاده می کنند، علاوه بر این از برگ ها و میوه های گوجی بری در تهیه دمنوش و چای نیز میتوانید بهره ببرید.

شکل ظاهری این گیاه به صورت بوته و درختچه کوتاه قد است و در زمستان‌های سرد دوام می آورد؛ ارتفاع آن ۱ الی ۲ متر، که البته ممکن است گاهاً با توجه به شرایط، به ۳ متر نیز برسد؛ اما ذات آن بوته ای و درختچه ای بوده و معمولاً با ارتفاع ۱ – ۱٫۵ متر دیده می شود؛ اندازه میوه گوجی بری کوچک (قطر ۱ – ۲ سانتی متر)، رنگ آن در ابتدا متمایل به نارنجی است که با رسیدن میوه به رنگ قرمز تغییر می کند؛ گوجه بری پس از تبدیل شدن به بوته تا رسیدن به مرحله نهال، حداقل به ۲سال زمان نیاز دارد.

خواص دارویی گوجی بری

این گیاه جذاب به قدری دارای خاصیت میباشد که علاوه بر میوه از قسمت های دیگر آن مثل گل، برگ، بذر و حتی ریشه آن هم مورد استفاده قرار میگیرد؛ سرشار از آهن و اسید فولیک و ویتامین آ می باشد و به دلیل دارا بودن بالاترین سطح اکسیدان، به عنوان دارویی برای ضد سرطان (کاهش رشد و عدم پیشرفت سلول های سرطانی و کاهش عوارض شیمی درمانی) مورد استفاده قرار می گیرد.

کاشت و پرورش گوجی بری به چه صورت انجام میشود؟

گوجی بری را میتوانید در تمام مناطق کشور به غیر از مناطق گرمسیر مخصوصا جنوب کشور کشت کنید؛ از ویژگی های مهم این گیاه این است که تحمل سرمای ۲۷- درجه را دارد، و از نظر گرما هم تا ۴۰ درجه سانتی گراد را تحمل میکند! این گوجه را در تمامی فصول می توانید بکارید، اما بهترین زمان برای کاشت آن نیمه دوم سال می باشد؛ گل های این درختچه در اواخر خرداد ماه و اوایل تیر ماه ظاهر می شوند و بعد از گذشت ۴۵ تا ۸۵ روز تبدیل به گوجه می شوند و میتوان گوجه ها را برداشت کرد.

اصول و روش کاشت گوجی بری

کاشت و پرورش میوه گوجی بری بسیار ساده است؛ و در ایران نیز برای اولین بار به صورت تجاری در مازندران و برخی شهرهای دیگر کشت شد؛ گیاه گوجی‌بری هم در گلدان و هم در زمین می‌تواند رشد کند؛ البته گیاهان داخل گلدان نمی‌توانند بسیار بزرگ شوند و با پرورش چند گیاه می‌توانید این فقدان را جبران کنید؛ این گیاه برای باغبانانی که فضای محدودی دارند یک انتخاب عالی می‌باشد. بذر میوه گوجی بری قرمز، از بذر گوجه فرنگی ریزتر بوده و با کمی مراقبت میتوان آن را کشت نمود و به میوه رسید؛ برای کاشت طبق مراحل زیر پیش بروید؛

کاشت بذر گوجی بری در گلدان

• ابتدا بذر میوه گوجی بری را به مدت ۲۴ – ۴۸ ساعت داخل آب خیس کنید تا پوسته ی بذر سست شود و آماده جوانه زنی شود.
• بهتر است ابتدا بذر میوه گوجی بری قرمز را داخل خاک های بسته بندی آماده بکارید و پس از رشد و چند برگه شدن به گلدان اصلی منتقل کنید. (خاک مناسب برای جوانه زنی بذر، خاک آماده مخصوص کاکتوس میباشد)
• اگر از خاک های معمولی و خاک باغ استفاده می کنید نباید سنگین و رسی باشد؛ این خاک ممکن است درصد جوانه زنی را کاهش دهد. (PH ایده آل خاک همانطور که گفته شد باید بین ۶٫۸ تا ۸٫۱ باشد)
• یک سینی نشاء یا لیوان یکبار مصرف یا گلدان سایز کوچک برای کاشت بذر در نظر بگیرید و گلدان را با خاک مورد نظر پر کنید و سپس اقدام به آبیاری خاک نمایید
• پس از گذشت ۱ ساعت از آبیاری، بذرها را در در عمق ۰٫۵ تا ۱ سانتی متری در خاک بکارید و بعد از آن با اسپری یا افشانه آب، گلدان را آبیاری کنید.
• برای تسریع در جوانه زنی، قبل از کاشت، بذر میوه گوجه بری را بعد از خیساندن در آب، بین چند لایه دستمال خیس قرار دهید و به محض جوانه زدن اقدام به کاشت کنید.
• بذر میوه گوجی بری قرمز برای جوانه زنی نیاز به رطوبت دائمی دارد، برای حفظ رطوبت می توانید با مشمای شفاف روی گلدان را بپوشانید.
• گلدان ها را در جای پر نور قرار دهید، دمای جوانه زنی بذر میوه گوجی بری قرمز باید بین ۱۵ تا ۲۲ درجه باشد.
• هنگامی که گیاه به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ سانتی متری رسید اقدام به جابجایی آن به گلدان بزرگتر یا زمین اصلی کنی.
• برای شروع، قطر گلدان انتخابی حداقل ۲۵ سانتی متر باشد (گلدان ۲۰ لیتری برای گوجی بری توصیه میشود)

کاشت بذر گوجی بری در زمین

• گیاه گوجی بری را در باغات بزرگ به صورت ردیفی کشت میکنند.
• اگر قصد کاشت گوجی بری در زمین را دارید پس از آماده شدن نشاء ها و رسیدن به ارتفاع ۱۰ تا ۱۵ سانتی متری اقدام به کاشت آنها نمایید
• فاصله بین ردیف ها را ۲ تا ۲٫۵ متر و فاصله ی بین درخت های گوجی بری را ۱۲۰ تا ۲۰۰ سانتی متر از یکدیگر در نظر بگیرید؛ با این کار به بوته بدون اینکه با بوته‌های کناری ازدحام ایجاد کند اجازه‌ی رشد کامل می‌دهید.
• برای باغات کوچک و مزارع فاصله ی هر دو نهال را از یکدیگر ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتی متر در نظر گرفته میشود، البته میتوان فاصله ی بین دو نهال را بخصوص در کشت های خانگی ۶۰ تا ۸۰ سانتی متر نیز در نظر گرفت (در این صورت با هرس های مدام باید از ازدحام بیش از حد جلوگیری نمود.)
• نهال را در سوراخی به اندازه‌ی ریشه قرار دهید.
• یک لایه‌ی ۵/۲ سانتی‌متری از مالچ در بالای خاک و اطراف هر گیاه بریزید تا باعث کنترل علف‌های هرز و رطوبت خاک شود.
• می توان برای آبیاری گیاه گوجی بری در باغات از سیستم آبیاری قطره ای استفاده نمود، گوجی بری به دلیل داشتن ریشه های سطحی و محدود نیاز به آبیاری نسبتاً متوسط یا زیاد دارد، به محض خشک شدن سطح خاک اقدام به آبیاری کنید.
• برای حفظ رطوبت خاک می توانید از مالچ پاشی اطراف گیاه بهره ببرید، مالچ پاشی علاوه بر حفظ رطوبت مانع رشد علف های هرز نیز می شود. (از آبیاری بیش از حد بپرهیزید.)

پرورش و نگهداری گوجی بری

گوجی‌بری برای رشد در گلدان یا زمین نیاز به مراقبت‌های ویژه‌ای دارد؛ برای نگهداری انواع گیاهان لازم است بدانید که هر گیاهی چه میزان نور خورشید و آب احتیاج دارد و چه نوع خاک بهترین محیط رشد را برای گیاه فراهم می‌کند؛ و همچنین یکی از مراقبت‌های مهم، هرس کردن گیاه است که اهمیت ویژه ای در حفظ سلاکت آن دارد؛ برای پرورش گیاه گوجه بری سالم و بانشاط، نکات مراقبتی که در ادامه به آنها میپردازیم را درنظر داشته و رعایت نمایید؛

میزان آبیاری برای پرورش گوجی بری

اگر در منطقه ای گوجه بری را کشت میکنید، که دارای آب و هوای خشک است، باید گیاه را به صورت روزانه آبیاری نمایید و اگر منطقه گوجه بری دارای آب و هوای مرطوب باشد، فقط زمانی که خاک گیاه خشک شد باید اقدام به آبیاری کنید؛ توجه داشته باشید که در هر منطقه آب و هوایی آبیاری بیش از اندازه باعث تولید قارچ و پوسیدگی ریشه می شود! و از طرفی هم خشکی و بی آبی زیاد باعث پژمرده شدن برگ گیاه می شود. بهترین زمان برای آبیاری گیاه گوجه بری هنگام صبح می باشد و از پاشیدن آب به برگ ها جدا خودداری کنید.

خاک مناسب برای کاشت و پرورش گوجی بری

نور مناسب برای رشد گوجی بری

برای کاشت و پرورش گیاه گوجه بری، روزانه حداقل ۸ ساعت نور کامل خورشید نیاز است؛ نور فراوان باعث افزایش محصول و میوه‌های مغذی بیشتری می‌شود. اگر گیاه در داخل ساختمان قرار دارد با یک لامپ فلورسنت می‌توان فقدان نورخورشید را جبران کرد و اگر گیاه به سختی رشد می‌کند لامپ را در تمام طول روز و شب روشن نگه دارید.

هرس کردن گوجی بری

گوجی بری شاخه های فرعی زیادی تولید می کند که ممکن است نظم نهال ها را در باغات به هم بزند؛ معمولاً گیاه گوجه بری را در اوایل رشد و هنگامی که ۳ یا ۴ برگه شد هرس می کنند به این صورت که قسمت بالایی بعد از ۳ یا ۴ برگ ابتدایی را قطع می کنند، این کار به ریشه زایی بیشتر و قوی شدن بوته کمک می کند.

در فصل بهار و تابستان میتوان اقدام به هرس سبک نمود و شاخه های خشک را حذف کرد ولی برای هرس جدی و فرم دادن به باغ گوجی بری باید در فصل خواب گیاه یعنی زمستان اقدام نمود.

گوجی بری را در چند نوبت باید هرس طولی کرد، هنگامی که نهال به ۳۰ سانتی متری رسید سر نهال را با قیچی ببرید این کار باعث تفرق شاخه ها و رشد عرضی درخت می شود و درختان زیباتر و پربار تری به وجود می آورد، در ۶۰ سانتی متری نیز مجدد اقدام به سرزنی نهال کنید.